پشتیبانی و مشاوره: 
شعر فارسی دارای پیشینه تاریخی بسیار قدیمی است و شاعران بزرگ و نامدار بسیاری را در دل خود دارد. هر کدام از شاعران از دوران گذشته تا کنون، سبک های مختلفی از شعر را در کتب خود به وجود آورده اند. هر کدام از سبک های شعر فارسی دارای ویژگی های منحصر به فردی است و از قواعد مشخصی پیروی می کند. در این مقاله، ما به معرفی انواع سبک های شعر فارسی می پردازیم تا با این آثار گران بها بیشتر آشنا شوید و برای خرید کتاب های این حوزه اطلاعات بیشتری داشته باشید.
انواع سبک های شعر فارسی
تعریف سبک شعر فارسی
به طور کلی سبک را می توان به معنی روش و شیوه در لغت دانست. در اصطلاح ادبی نیز سبک، بیانگر روش خاصی است که نویسنده و شاعر برای بیان اندیشه های خود به کار می برد. در واقع، سبک به عنوان جهت دهنده و تنظیم کننده بافت و ساختار یک اثر ادبی دانسته می شود. هر شاعری بایستی مطابق با یک سبک مشخص، آثار خود را بنویسد. هیچ شاعری را نمی توان یافت که سبک خاصی نداشته باشد؛ در این صورت، شعر های او ارزشی نخواهند داشت.
انواع سبک شناسی در ادبیات
موارد مختلف و زیادی از انواع سبک های شعر فارسی وجود دارد که شاعران مختلفی به سرودن آن ها پرداخته اند. در ادامه به بررسی و توضیح در مورد انواع سبک های شعر فارسی پرداخته ایم. مطالعه این مقاله اطلاعات بسیار ارزنده ای را در اختیار شما قرار خواهد داد. پس در ادامه با ما همراه باشید.
انواع سبک شناسی در ادبیات
سبک خراسانی
سبک خراسانی در شعر، یکی از معروف ترین انواع سبک های شعر فارسی است که در حال حاضر طرف داران بسیار زیادی دارد. تاریخ سبک خراسانی متعلق به آغاز نیمه دوم قرن سوم تا پایان قرن پنجم بوده و سلسله های طاهری، صفاری، سامانی و غزنوی را شامل می شود. شایان ذکر است که نخستین آثار نظم و نثر زبان جدید پس از اسلام به سبک خراسانی نوشته شده اند. آثار این سبک، ترکیبی از سنت های باستانی فرهنگ ایران با مفاهیم دینی و اسلامی بودند.
سبک آذربایجانی
سبک آذربایجانی، سبک شعری است که شاعران حوزۀ شمال غربی ایران به پیروی از ابوالعلای گنجوی در پی گرفتند. سبک آذربایجانی در شعر از قرن ششم شروع شد. یکی از مشهود ترین ویژگی های این سبک از شعر، جایگزینی کلمات و لغات ترکی به جای کلمات خراسانی بود. از آن گذشته، پرداختن به مسائل کلامی و فلسفی، انتقادات اجتماعی، کاسته شدن روشنی و سادگی زبان شعر و… از ویژگی های مشهود این سبک است. شعر هایی که با سبک آذربایجانی نوشته می شدند از نظر درک معنا دشوار بوده و نیازمند شرح و تحلیل بوده اند.
سبک عراقی
شعر های سبک عراقی در دوران حکومت مغولان (یعنی از قرن هفتم تا اواخر قرن نهم) نوشته شده اند. دلیل اصلی نام گذاری این سبک، آن است که در دوران مغول، کانون فرهنگی و ادبی ایران از خراسان به عراق منتقل شده بود. نفوذ و گسترش عرفان و دیگری پیدایش و رواج غزل به عنوان دو ویژگی مهم شعر سبک عراقی دانسته می شود.
شاعران در سبک عراقی از طبیعت و ویژگی های مادی حیات فاصله می گیرند و شعر های آن ها به سوی مسائل ذهنی و درونی سوق داده می شود. از دیگر ویژگی های مهم این سبک می توان به ادبیات عشق گرا، درون گرا، محزون و غیر رئالیستی اشاره کرد.
سبک وقوع
در اوایل قرون دهم، شاعران به این نتیجه رسیدند که سبک عراقی از واقعیت بسیار دور شده است و تنها جنبه های ذهنی و تخیلی را در بر می گیرد؛ از این رو سبک وقوع را به وجود آوردند تا باری دیگر به سمت مسائل حقیقی و واقعی برگردند.
از آنجایی که غزل، همواره قالب مسلط بر انواع سبک های شعر فارسی بود و داستان های آن بر پایه عشق و عاشقی بنا نهاده شده بود، شاعران تصمیم گرفتند در سبک وقوع نیز همین رویه را در پیش بگیرند، تنها با این تفاوت که این بار داستان های عاشقانه آن ها بر پایه واقعیت بوده و درون مایه آن جنبه حقیقی یافته بود.
سبک وقوع، نتیجه تلاش شاعران بزرگ و نامدار قرن دهم برای رهایی از تقلید بود، اما با این همه حال، آن ها با ایجاد این سبک به هدف اصلی و نهایی خود نرسیدند؛ چرا که این سبک از ابتدای پیدایش خود، دچار تکرار و ابتذال شد و حتی یک شیوه فرعی نیز در آن ایجاد شد که مهم ترین شاعر این شیوه وحشی بافقی بود. در نهایت سبک وقوع تنها بازتاب طبیعی محیط اجتماعی قرن دهم را به تصویر کشید.
وحشی بافقی و سبک وقوع
سبک هندی
سبک هندی در دوران حکومت صفوی و تحت اثر تفکرات دینی و جهان بینی شیعی آن ها ابداع شد. در این سبک از شعر، تغییر تفکر و بیان شاعران را شاهد هستیم؛ به طوری که در شعر های به سبک هندی، دیگر خبری از داستان های عاشقانه و شعر های درباری نبود، بلکه در این سبک از شعر، شعرا به سوی مسائلی هم چون پند و اندرز، توصیف و بیان امور طبیعی، بازسازی اندرزها و تمثیل های کهن و… پرداختند.
سبک هندی از اوایل قرن یازدهم شروع شد و تا اواسط قرن دوازدهم هم ادامه داشت؛ یعنی به مدت ۱۵۰ سال در ادبیات پارسی مورد استفاده قرار گرفت؛ از این رو این سبک را یکی از مهم ترین و پر استفاده ترین نوع از انواع سبک های شعر فارسی می دانند.
[elementor-template id=”27647″]
شاعران بزرگ و صاحب نامی هم چون صائب تبریزی، کلیم کاشانی، ناصر علی سرهندی، اسیر شهرستانی، قدسی، شوکت بخاری، حزین لاهیجی و بیدل دهلوی از شاعران معروف سبک هندی هستند. در این سبک، بیشتر از قالب غزل برای سرودن استفاده می شد. در دوران پیدایش سبک هندی، اقشار مختلف به شعر روی آوردند؛ در نتیجه، این کار باعث شده تا زبان کوچه بازاری به شعر راه پیدا کند و جایگزین بسیاری از لغات کهن شود.
سبک دوره بازگشت
سبک دوره بازگشت، یکی از انواع سبک های شعر فارسی است که از اواخر دورۀ افشاریه پدیدار شد. علت نام گذاری این سبک به دوره بازگشت آن است که شاعران از سبک هندی خسته شده و سرودن شعر هایی با سبکی نزدیک به سبک خراسانی و عراقی را آغاز کردند. سبک دوره بازگشت دارای دو شاخه اصلی قصیده سرایی و غزل سرایی است.
سبک شعر نو
سبک شعر نو را می توان بزرگ ترین و مهم ترین تغییر در انواع سبک های شعر فارسی دانست. در این سبک از شعر، آثار نویسندگان، هم از نظر فکری و هم از نظر صوری به طور کلی، زیر و رو شد و اختلاف فاحشی با انواع سبک های شعر فارسی پیدا کرد. نوشته های سبک شعر نو را می توان تلفیقی از دوران سیاسی و اجتماعی زمان معاصر ایران دانست. نویسندگانی چون نیما یوشیج، سهراب سپری و… بهترین و برجسته ترین آثار سبک نو را برای علاقه مندان به ادبیات به یادگار گذاشتند.
انواع سبک های شعر فارسی
ویژگی مهم سبک نو و دلیل اصلی اختلاف آن با سایر انواع سبک های شعر فارسی به نا برابری مصراع ها و ثابت نبودن جای قافیه در شعر مربوط می شود. این نوع شعر دارای دیدگاهی بسیار حساس و ظریف نسبت به سرنوشت انسان است و آن را به عنوان موجودی اجتماعی و دارای اختیار و مسئولیت می داند. از آن گذشته، درون مایه اصلی شعر نو را می توان مضامین انقلابی و ستایش ارزش هایی همچون آزادی، برابری، آزادگی، ایستادگی در برابر ظلم، مبارزه، ایثار، شهادت، وطن دوستی و… دانست.
خرید بهترین کتاب ها
حال که با انواع سبک های شعر فارسی آشنا شدید، ممکن است با خود این سؤال را بپرسید که چه کتاب هایی از این شعر ها ارزش خواندن دارند یا به عبارتی بهترین کتاب ها در سبک های مختلف چه کتاب هایی هستند؟ به خاطر همین ما تصمیم گرفته ایم بهترین کتاب های شعر در هر سبکی را برای شما معرفی کنیم تا بتوانید انتخاب مناسبی را با توجه به سلیقه خود داشته باشید. در ادامه، لیستی از بهترین کتاب های انواع سبک های شعر فارسی برای شما معرفی شده اند.
- رودکی، شهید بلخی، منجیک ترمذی، دقیقی طوسی، فردوسی، عنصری بلخی، امیر معزی، ابوالفرج رونی، ناصر خسرو و سنایی از بهترین شاعران سبک خراسانی هستند که شما می توانید دیوان شعر آن ها را مطالعه کنید.
- اگر به خواندن آثاری به سبک آذربایجانی علاقه مند هستید، آثار نویسندگانی همچون صمد بهرنگی، قابل امام وردیف، نریمان حسن‌زاده و رستم ابراهیم بیگاف انتخاب بسیار خوبی خواهد بود.
- شاعران و فیلسوفان بزرگی همچون مولانا، سعدی، سنایی، عطار و حافظ اشعار بسیار زیادی به سبک عراقی دارند؛ از این رو در هنگام مطالعه این سبک با اشعار بسیار جذاب و دل ربایی مواجه خواهید شد.
- اگر به مطالعه سبک وقوع علاقه مند باشید، آثار وحشی بافقی، لسانی شیرازی و… انتخاب بسیار مناسبی برای شما خواهد بود.
- برای افرادی که به شعر های سبک نو علاقه دارند، مطالعه آثار نیما یوشیج و سهراب سپهری گزینه ایده آلی است و می توانند با مطالعه آثار این شاعران به درون مایه سبک نو اشراف پیدا کنند.
خرید بهترین کتاب ها
شما می توانید با مراجعه به سایت وطن بوک یکی از بهترین سایت خرید کتاب های شعر فارسی، نسبت به خرید کتاب هایی با انواع سبک های شعر فارسی اقدام کنید. همچنین در این فروشگاه به غیر از کتب شعر، کتاب های دیگری نیز موجود است و شما می توانید هر کتاب دلخواهی را در آن بیابید.
منبع: persiansarenotarabs
بانک کتاب وطن بوک
سوالات متداول
- انواع سبک های شعر فارسی را نام ببرید؟
انواع سبک های شعر فارسی بر طبق دوره، به سبک عراقی، سبک خراسانی ، سبک هندی، دورۀ بازگشت و سبک شعرنو تقسیم می شوند.
- چرا از سایت وطن بوک خرید کنیم؟
سایت وطن بوک با ارائه تنوع زیاد کتاب های تخصصی و عمومی به همراه مشاوره رایگان، یکی از بهترین سایت خرید کتاب های ایران محسوب می شود.